Πιστεύουμε ότι τα όρια είναι μια αφηρημένη έννοια που δεν έχει σημεία απτής επαφής μέσα στην καθημερινότητα μας. 

Αν όμως δεν είναι τόσο «αφηρημένη» όσο νομίζουμε;

Σήμερα η Αρετή Βάσσου θα μας μιλήσει για τα σημεία στίξης και τον σημαντικό ρόλο που παίζουν στην σχέση που οικοδομούμε με τα όρια ή αλλιώς την σχέση που έχουμε με τα σημεία στίξης.

Τα χρησιμοποιούμε σχεδόν με αυτόματη ανταπόκριση πάνω στην χρήση του λόγου. Για να κάνουμε μια παύση εδώ και ας δοκιμάσουμε για λίγο την συνειδητή επιλογή των σημείων στίξης. Υπάρχουν για πολλούς λόγους και εμείς τα προσπερνάμε γιατί τα θεωρούμε ασήμαντα. 

Είσαι σε θέση να εξηγήσεις γιατί έβαλες κόμμα σε συγκεκριμένα σημεία και τελεία μετά από τη Χ λέξη; 

Είναι σίγουρα η καλύτερη επιλογή για να μεταφέρεις καθαρά αυτό που θέλεις να δηλώσεις;

Τα σημεία στίξης καθαρίζουν την ομίχλη της επικοινωνίας ανάμεσα στους ανθρώπους. Δεν παρατάσσονται μόνο βάση από μια σειρά κανόνων, αλλά κουβαλούν στις μικροσκοπικές πλάτες τους το βαθύτερο νόημα των αποχρώσεων της επικοινωνίας. Πλάθουν την ομιλία και τον λόγο με ένα μοναδικό τρόπο. 

Τα σημεία στίξης

Σημεία στίξης λέμε τα σύμβολα-σημάδια που βάζουμε ανάμεσα στις λέξεις για να μας διευκολύνουν στην ανάγνωση. Δείχνουν δηλαδή πώς διαβάζεται ένα κείμενο (επιτονισμός), πού και πόσο γίνεται διακοπή κάθε φορά, τι αίσθημα εκφράζεται και τι ακριβώς θέλει να πει ο γράφων.

Επιτονισμός είναι ο τρόπος με τον οποίο εκφωνείται η ομιλία, δηλαδή οι αυξομειώσεις στην ένταση, οι παύσεις και οι διάφοροι χρωματισμοί της φωνής, μέσω των οποίων αποδίδονται τα διάφορα συναισθήματα και το ύφος του ομιλητή (φόβος, απορία, θαυμασμός αλλά και ειρωνεία, έκπληξη κλπ.). Στον γραπτό λόγο ο επιτονισμός καταδεικνύεται με τα σημεία στίξης.

Τα σημεία στίξης είναι δεκατρία και η σειρά τους ανάλογα με τη συνάφεια και τη σπουδαιότητα είναι: Η τελεία, το κόμμα, η άνω τελεία, η άνω και κάτω τελεία, τα αποσιωπητικά, το ερωτηματικό, το θαυμαστικό, τα εισαγωγικά, οι παρενθέσεις, οι αγκύλες, η μονή παύλα, η διπλή παύλα και η πλάγια γραμμή.

Το πιο ξεκάθαρο όριο στον γραπτό λόγο είναι η τελεία. Ορίζει που ακριβώς τελειώνει μια πρόταση και από που θα ξεκινήσει η επόμενη.

Το αμέσως επόμενο είνα η άνω τελεία. Ορίζει το σημείο έναρξης μιας περιοδικής παύσης και τοποθετεί την πρόταση σε κατάσταση ενεργής αναμονής για την εξέλιξη που θα ακολουθήσει. Χρησιμεύει για να χωρίσει μέσα στη φράση δύο μέρη, από τα οποία το δεύτερο επεξηγεί το πρώτο.

Το κόμμα, ξεκαθαρίζει την προτεραιότητα στην εξέλιξη της νοηματικής ροής. Δείχνει πού να κάνουμε μικρή παύση. Υπάρχουν πολλές παρεξηγήσεις για την χρήση αυτού του σημείου στίξης αλλά καμία αμφιβολία ότι είναι εξαιρετικά χρήσιμο να γνωρίζουμε πότε και γιατί χρειάζεται να τοποθετούμε το κόμμα.

Ύστερα υπάρχει η μικρή οικογένεια των αποσιωπητικών. Δηλαδή οι τρεις τελείες που αποσιωπούν τα λόγια που αφήνουμε να εννοηθούν αλλά που καθορίζουν την σύνδεση με τα επόμενα που θα προκύψουν. Πολύ συχνά χρησιμοποιούνται όταν θέλουμε να αποσιωπήσουμε κάτι ή να δηλώσουμε ότι η φράση μένει κομμένη, ατελής.

Η άνω κάτω τελεία υπάρχει για να παραθέσει τα πράγματα ως έχουν: από το Α ως το Ω. Μπαίνει όταν παρατίθενται τα λόγια κάποιου κατά λέξη, όταν παρατίθενται παροιμίες ή γνωμικά, όταν απαριθμούνται πράγματα ή όταν θέλουμε να εξηγήσουμε κάτι.

Το ερωτηματικό είναι μια μορφή τελείας που ρωτάει ξεκάθαρα κάτι συγκεκριμένο.

Το θαυμαστικό τονίζει την ένταση και την κατεύθυνση του νοηματικού τόνου που θέλουμε να δώσουμε. Μπαίνει μετά από επιφωνήματα ή φράσεις που εκφράζουν χαρά, λύπη, θαυμασμό, φόβο, πόνο κ.λπ.

Οι παρενθέσεις παίζουν σημαντικό ρόλο στον γραπτό λόγο. Κλείνουν μέσα τους μια λέξη ή φράση που εξηγεί το νόημα της πρότασης. Συχνά μπαίνουν στο τέλος μιας φράσης έχοντας το όνομα αυτού που το είπε ή την πηγή.

Η μονή παύλα προσθέτει αυτό που δεν μπορεί να ειπωθεί διαφορετικά. Όπως εντός διαλόγου, ώστε να φανεί ότι αλλάζει πρόσωπο.

Η διπλή παύλα κυκλοφορεί συχνά χωρίς να μπορεί να ενταχθεί εύκολα μέσα σε μια πρόταση. Το σίγουρο είναι πως πάντα εμφανίζεται ως ζευγάρι. Έχουμε την πρώτη παύλα και την δεύτερη παύλα, όπου ενδιάμεσα τοποθετούμε μια καθοριστική φράση ή λέξη διαφωτιστικής σημασίας. Χρησιμοποιείται όπως και η παρένθεση, αλλά σ' αυτή την περίπτωση η πληροφορία θεωρείται πιο σημαντική.

Τα εισαγωγικά δίνουν στις λέξεις και τις φράσεις μια νέα διάσταση καθώς άλλοτε μπορεί να έχουν την βαρύτητα της πραγματικότητας και άλλοτε της ειρωνείας. Πάλι εμφανίζονται μόνο ως ζευγάρι. Χρησιμοποιούνται συχνά όταν επιθυμούμε να παραθέσουμε τα λόγια κάποιου τρίτου κατά λέξη, όταν παρατίθενται παροιμίες ή γνωμικά ή όταν αναφέρονται τίτλοι βιβλίων, έργων κ.λπ.

Οι αγκύλες είναι μια μορφή παρενθέσεων και χρησιμοποιούνται όταν θέλουμε να βάλουμε νέα παρένθεση μέσα σε παρένθεση. Κάτι σαν την ζακέτα που φοράμε μέσα από το παλτό.

Η πλάγια γραμμή χρησιμοποιείται με δύο κύριους σκοπούς. Συνήθως για να ενώσει δυο παρεμφερείς έννοιες. Π.χ. Καλούνται όλοι οι μαθητές/μαθήτριες να προσέλθουν στην τάξη. Αλλά και να διαζεύξει Π.χ. Τα σημεία στίξης έχουν ως σκοπό να χρωματίσουν/δώσουν ένταση στα λεγόμενα του γράφοντος.

Κάποια θαυμαστικά γεννούν ερωτηματικά

Η περιττή και άσκοπη χρήση των σημείων στίξης δεν χαλάνε το νόημα ενός κειμένου αλλά αποσυνθέτουν την ικανότητα μας να επικοινωνούμε με τους άλλους ανθρώπους καθώς γεννάνε παρεξηγήσεις.

Ας δούμε αυτή την μικρή πρόταση:

Μου αρέσει να τρώω τυλιχτή τυρόπιτα με την γάτα μου και την οικογένεια μου!

Μα πόσο εύκολο είναι να δημιουργηθεί η εντύπωση πως αυτός ο άνθρωπος τρώει την γάτα του μαζί με την τυλιχτή τυρόπιτα και την οικογένεια του. Όταν όμως προσθέσουμε το κόμμα, τότε το νόημα αλλάζει.

Μου αρέσει να τρώω τυλιχτή τυρόπιτα, με την γάτα μου και την οικογένεια μου!

Όσο περισσότερο χρησιμοποιούμε συνειδητά τα σημεία στίξης (σε συνδυασμό με τις κατάλληλες λέξεις) τόσο καλλιεργούμε μια βαθιά δεξιότητα για την εύστοχη χρήση του λόγου. Δηλαδή πετυχαίνουμε να εκφράζουμε με διαύγεια και άνεση, την πρόθεση και τις λεπτές αποχρώσεις των σκέψεων μας. Και αυτό κάνει από μόνο του πιο ξεκούραστη την διαδρομή προς την αυτογνωσία μας.

Θέλεις να εξασκηθείς;

Επισκέψου τον σύνδεσμο https://forms.gle/2SaG5CRKhZajdCLt5 και τοποθέτησε τα απαραίτητα σημεία στίξης στην παράγραφο που έχουμε ετοιμάσει.

Έχεις 15 λεπτά στην διάθεση σου.

(Θα βρεις την σωστή απάντηση στο τέλος της άσκησης)

Μήπως προτιμάς την εξάσκηση μέσα σε ομάδα;

Μην περιμένεις άλλο!

Κλείσε θέση στο βιωματικό εργαστήριο ενδυνάμωσης γυναικών με θέμα: Το Αλφαβητάρι των Ορίων.

Λίγα λόγια για την Αρετή Βάσσου 

Η Αρετή Βάσσου δημιούργησε το IDEADECO SEO Copywriting Agency το 2000. Παρέχει υπηρεσίες δημιουργίας περιεχομένου, copywriting, SEO, Web Design και εκπαίδευση ψηφιακών δεξιοτήτων σε εταιρείες και οργανισμούς. Ξεκίνησε την καριέρα της στο digital marketing από την Google και τα τελευταία 20 χρόνια, συνεργάζεται με κορυφαίες εταιρείες σε όλο τον κόσμο. Με το laptop της έχει ταξιδέψει σε 191 χώρες. Έχει εκδώσει βιβλία και έχει συμμετάσχει ως ομιλήτρια σε περισσότερα από 500 Συνέδρια, σε όλο τον κόσμο. Παράλληλα έχει δημιουργήσει τα Content Creators Coffee Meetups, τα Content Creators Workshops και το Greek Online Content Creators Association - GOCCA.